ضوابط ویژه اجرای بتن در هوای سرد
بتن ریزی در هوای سرد
هوای سرد به وضعیتی اطلاق می گردد که برای سه روز متوالی، هر دو شرایط (الف) و (ب) برقرار باشد:
الف) دمای متوسط روزانه هوا در شبانه روز کمتر از ۵ درجه سلسیوس باشد. منظور از دمای متوسط روزانه، میانگین حداکثر و حداقل دمای هوا در فاصله زمانی نیمه شب تا نیمه روز است.
ب) دمای هوا برای بیشتر از نصف روز از ۱۰ درجه سلسیوس زیادتر نباشد.
تدابیر خاص الزامی در هوای سرد
- دمای بتن باید حداقل دو بار در شبانهروز در نقاط مختلف ساختمان ثبت گردد تا از وضعیت عملآوری و نگهداری بتن اطمینان کافی حاصل شود.
- قالب و میلگردها نباید یخ زده باشد و از ریختن بتن بر روی زمین یخ زده باید خودداری شود
تدابیر احتیاطی هوای سرد
با رعایت تدابیر الزامی برای اطمینان از عدم بروز مشکل بهتر است تدابیر احتیاطی زیر مد نظر
قرار گیرد :
الف : حداقل دمای بتن در هنگام ریختن و عمل آوری ۱۰ + درجه سانتی گراد باشد ( بویژه برای قطعات تا حداقل بعد کمتر از ۹۰ سانتی متر )
ب : عمل آوری تا رسیدن به ۷۰ درصد مقاومت مشخصه بتن ادامه یابد.
ج : اسلامپ بتن تا حد امکان ، کمتر اختیار شود ، هر چند آئین نامه بتن ایران آن را به
۵۰ میلی متر محدود کرده است اما با توجه به شرایط اجرایی هر پروژه ممکن است مقادیر بالاتر نیز در صورت توجه به تدابیر الزامی و احتیاطی ، مشکلی را بوجود نیاورد.
دـ : بهتر است نسبت آب به سیمان از ۵/۰ تجاوز نکند. بهرحال علی رغم ذکر این محدودیت در آئین نامه بتن ایران ، نمی توان آن را اجباری تلقی کرد(جهت پمپ پذیری بتن با اسلامپ پایین استفاده از روان کننده و فوق روان کننده استاندارد الزامی می باشد).
ه : دمای بتن در هنگام ریختن نباید بیش از ۱۰ درجه سانتی گراد بالاتر از حداقل توصیه شده باشد.
و : حمل و ریختن بتن باید حتی الامکان در اسرع وقت انجام شود و در طول حمل از افت شدید دما جلوگیری گردد.
ح : نباید پس از خاتمه عمل آوری اجازه داد تا بتن سریعا” سرد شود و شوک حرارتی به آن وارد گردد.
ط : نباید برای شروع عمل آوری ، دمای بتن سریع بالا رود و شوک حرارتی به آن وارد گردد
ی :توصیه می گردد از مواد افزودنی زود گیر کننده ( ضد یخ ) استفاده شود و در شرایطی که بخواهیم طول مدت عمل آوری را کم نموده و احتمال خسارت را بشدت پائین آوریم ، می توانیم از این مواد استفاده نماییم به شرطی که این مواد استاندارد بوده و برای دوام بتن و میلگرد ضرری نداشته باشد.
ل : مصرف مواد افزودنی حباب زا معمولا” در این بتن ها توصیه می شود. این مواد معمولا” طول مدت محافظت از بتن را برای جلوگیری از وارد شدن خسارت در اثر یخبندان کاهش می دهند و برای شرایط بهره برداری در محیط سرد و یخبندان مناسب است.
م : استفاده از مواد روان کننده برای کاهش آب و نسبت آب به سیمان و به حداقل رساندن آب انداختن توصیه می شود ، هرچند می توان از افزایش عیار سیمان نیز استفاده نمود. مصرف اضافی سیمان می تواند طول مدت حفاظت را برای جلوگیری از وارد شدن خسارت ناشی از یخ بندان کاهش دهد
نکات اجرایی برای اعمال تدابیر الزامی و احتیاطی
- قبل از بتنریزی باید میلگردها، قالب، سطح بتن سخت شده قبلی و زمین از هر نوع یخزدگی زدوده شود
- در ریختن بتن باید تسریع بعمل آید. اگر ریختن بتن در لایه های مختلف صورت می گیرد بهتر است حتی الامکان ضخامت لایه ها را زیاد گرفت. توصیه می شود لایه های ۴۰ تا ۵۰ سانتی متری بکار گرفته شود.
- بلافاصله پس از ریختن باید سعی شود دمای محیط را در حداقل مورد نیاز تأمین نمود. استفاده از عایق بندی ( بویژه برای قطعات حجیم و نیمه حجیم ) می تواند گرمای ناشی از ترکیب سیمان با آب را حفظ کند و دمای بتن را بالا برده یا دست کم در حد مطلوب نگاه دارد.
- استفاده از عایق پشم شیشه ، یونولیت ، کاه و پوشال ، ماسه یا خاک و غیره می تواند گرمای ناشی از واکنش های سیمان را تا حد زیادی حفظ کند.
- استفاده از پوشش برزنتی و بکارگیری یک یا چند بخاری ( ترجیحا” بخاری برقی ) می تواند به حفظ یا بالا بردن دما کمک نماید.
- در صورت استفاده از بخاری هایی که یک ماده سوختنی را می سوزاند باید دود و گازهای ناشی از سوختن ، در تماس با بتن جوان قرار نگیرد.
- چنانچه از یک وسیله گرمایش استفاده می شود باید دقت کرد که بتن خشک نگردد و در صورت حصول اطمینان از عدم یخ زدن بتن لازم است بتن را مرطوب نمود.
- بهترین وسیله برای ایجاد دمای مناسب ، استفاده از بخار آب می باشد. توصیه می شود دمای محیط نگهداری از ۵۵درجه سانتی گراد و دمای بخار آب از ۶۵درجه سانتی گراد تجاوز نکند.
- می توان از لامپ های مادون قرمز برای ایجاد گرما با کارآیی خوب استفاده نمود.
- بهترین مصالح برای قالب بندی چوب می باشد ، به هر حال جنس قالب بر اساس امکانات پروژه انتخاب می گردد.
- برای کنترل بتن و اجزای آن می توان از یک دماسنج معمولی یا دماسنج مخصوص بتن استفاده نمود و لازم است پس از ساخت و پس از ریختن بتن دمای بتن را ثبت نمود.
- برای کنترل کفایت عمل آوری می توان نمونه هایی را در شرایط قطعه عمل آوری نمود و در زمان مورد نظر آن را مورد آزمایش مقاومت فشاری قرار داد. این نمونه ها بعنوان نمونه های آگاهی یا عمل آمده در کارگاه شناخته می شود.
- برای اینکه بتن در اولین نوبت یخبندان آسیب نبیند لازم است مقاومت نمونه آگاهی به Mpa 5 ( استوانه ای ) برسد. مسلما” برای قالب برداری این مقاومت برای قالب زیرین قطعات خمشی باید به ۷۰ درصد مقاومت مشخصه برسد و برای پایه های اطمینان لازم است مقاومت نمونه آگاهی به مقاومت مشخصه نایل گردد.
- هر چه دمای عمل آوری زیاد شود طول مدت عمل آوری کاهش می یابد.
- مصرف مواد زود گیر کننده ( ضد یخ ) یا استفاده از سیمان اضافی یا مواد حباب زا می تواند طول مدت عمل آوری را کاهش دهد و حتی آن را به نصف برساند.
- باید توجه کرد مصرف مواد زود گیر کننده ( ضد یخ ) نمی تواند دلیلی بر عدم رعایت ضوابط بتن ریزی در هوای سرد باشد(حتی در صورت استفاده از این مواد شرایط نگهداری و عمل آوری باید صورت گیرد). مصرف این مواد معمولا” نقطه یخبندان را بطور قابل ملاحظه ای کاهش نمی دهد و بتن با وجود این مواد براحتی یخ می زند.